Ο αντικαταθλιπτικός γιατρός
Ο Κλαύδιος Γαληνός (Πέργαμος 129 μ.Χ. – Ρώμη 199 μ.Χ)
Δεν υπάρχει σχεδόν ιατρικός κλάδος που να μην απασχόλησε τον Γαληνό.
Το βιολογικό του δόγμα, ο «γαληνισμός», επεκράτησε στην ευρωπαϊκή ιατρική επί δεκατέσσερις αιώνες (κατά τον Μεσαίωνα και στον αραβικό κόσμο). Συνέβαλλε σημαντικά στην ανάπτυξη της οδοντιατρικής επιστήμης. Είναι ο πρώτος ο οποίος αναγνωρίζει ότι ο άνθρωπος διαθέτει 32 δόντια. Οι 4 χυμοί του Ιπποκράτη, αντιστοιχούν, όπως υποστήριξε και ο ίδιος σε 4 χαρακτηριστικούς ανθρώπινους τύπους: τον αιματώδη τύπο (το αίμα), το φλεγματικό (το φλέγμα), το χολερικό (η κίτρινη χολή) και στο μελαγχολικό τύπο (η μαύρη χολή) που κατά την άποψή του προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρκίνου. Πίστευε ακόμα ότι ο εγκέφαλος είναι η έδρα του λογικού και το κέντρο αισθήσεως και κίνησης, ενώ το πνεύμα είναι ένα μέσο της ψυχής για τη ζωτικότητά της και ανανεώνεται με την αναπνοή. Έλεγε ότι το πνεύμα διακρίνεται σε «ψυχικό» που εδρεύει στον εγκέφαλο, σε «ζωτικό» που εδρεύει στην καρδιά, και σε «φυσικό» που εδρεύει στο συκώτι. Στο βιβλίο του «Περί λειτουργίας των μελών», έχει συμπεριλάβει τις μελέτες του για το σκελετό, το μυϊκό σύστημα και τα εσωτερικά όργανα.Ονομάστηκε «συστηματικός» ή «εκλεκτικός», επειδή από όλες τις ιατροφαρμακευτικές σχολές της εποχής του, έπαιρνε στοιχεία που θεωρούσε αξιόλογα και απέρριπτε άλλα.
Η πραγματεία του «Περί Αλυπίας» (Διαλογισμοί και συστάσεις για την αποφυγή της θλίψης) αρχίζει ως εξής: «Έλαβα την επιστολή σου με την οποία με παρακάλεσες να σου εξηγήσω ποια παιδεία, ή αξίες, ή πεποιθήσεις με προετοίμασαν ώστε να μην κυριεύομαι ποτέ από κατάθλιψη.Ένας σώφρων άνθρωπος, οφείλει να είναι πάντα προετοιμασμένος για οποιαδήποτε συμφορά ενσκήψει στο μέλλον».
Όταν επέστρεψε στην Πέργαμο, έγινε γιατρός των μονομάχων. Η φροντίδα του ήταν σημαντική, καθώς οι πληγές των μαχητών έπρεπε να επιδεθούν μεταξύ των αγώνων ώστε να συνεχίσουν να μάχονται.
Ένα ιατροφαρμακευτικό κείμενο του διάσημου Έλληνα γιατρού της αρχαιότητας Γαληνού αποκάλυψαν ερευνητές στις ΗΠΑ σε ένα παλίμψηστο χειρόγραφο, κρυμμένο κάτω από ένα επιφανειακό κείμενο με ψαλμούς και άρχισαν να το διαβάζουν. Είναι η πρώτη φορά μετά από 1.000 περίπου χρόνια, αφότου σκεπάστηκε το αρχαίο χειρόγραφο, που διαβάζεται και πάλι. Πρόκειται για το έργο του Γαληνού «Για τα μείγματα και τις δυνάμεις των απλών φαρμάκων», το οποίο μεταφράσθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. στα συριακά, μια γλώσσα που αποτέλεσε τη γέφυρα ανάμεσα στα ελληνικά και στα αραβικά, βοηθώντας σημαντικά στη διάδοση των γνώσεων του Γαληνού στον ισλαμικό κόσμο. Η συριακή αυτή μετάφραση είναι η πιο πλήρης εκδοχή του έργου που έχει φθάσει ως τις μέρες μας, αλλά είχε καλυφθεί τον 11ο αιώνα από χριστιανικούς ψαλμούς, μια συνήθης πρακτική κατά τον Μεσαίωνα. Αυτά τα κείμενα σε παπύρους ή περγαμηνές που έχουν επικαλυφθεί από άλλα κείμενα, λέγονται παλίμψηστα.
Ενδιαφέρον έχει να αναφέρουμε σχετικά με την ονοματολογία ότι οι αρχαίοι ιατροί έδωσαν στη νεοπλασία το όνομα «καρκίνος» από την εξωτερική του μορφή. Συγκεκριμένα ο Γαληνός (΄Εκδ. G.C. Kuehn, Γαληνού ΄Απαντα, Λειψία, 1826, τόμ. ΧΙ, σελ. 140) σημειώνει ότι όπως στο ζώο καρκίνο (κάβουρα) τα πόδια του είναι εκατέρωθεν του σώματός του, κατά τον ίδιο τρόπο στον μαστό της γυναικός από τον παρά φύσιν όγκο οι φλέβες είναι διογκωμένες και καταφανείς, που παρομοιάζονταν με τα πόδια του καβουριού. Και έκτοτε ο όρος αυτός γενικεύθηκε για όλες τις νεοπλασίες του σώματος και χρησιμοποιείται από όλους τους αρχαίους Έλληνες ιατρούς, ενώ παράλληλα απαντάται και ο όρος καρκίνωμα. Οι όροι αυτοί έφθασαν μέχρι τις ημέρες μας και καθιερώθηκαν στην διεθνή ιατρική ορολογία.
«η εργασία είναι ο γιατρός της φύσης και θεμέλιο για την ανθρώπινη ευτυχία»
Γαληνός
Θεραπεύοντας την εθνική μας κατάθλιψη και άλλες ασθένειες ψυχικές και σωματικές…με ομηρικά κείμενα και αρχαία συγγράμματα
Αστραία ©©
Διαδικτυακή Εγκυκλοπαίδεια 